Kada dođu u poznije godine, ljudi više cene dugogodišnja prijateljstva. Razlog tome nije, kao što se mislilo, izraženiji osećaj sopstvene smrtnosti.
Jer, isto ponašanje se javlja i kod, ljudima srodnih, šimpanza. A one nisu svesne svoje smrtnosti.
Naučnici su posle više od dve decenije posmatranja načina života šimpanza otkrili da se stariji mužjaci radije neguju dugogodišnja prijateljstva. Ove životinje se ovako ponašaju čak na štetu uspostavljanja drugih društvenih veza.
Naučnici su do ovih zaključaka došli posle 78.000 sati posmatranja šimpanza sprovedenog između 1995. i 2016. godine. Pratili su društvene interakcije dvadeset jednog mužjaka šimpanze starosti od 15 do 58 godina u Nacionalnom parku Kibile u Ugandi. Pratili su mužjake jer oni imaju jače razvijenu mrežu društvenih veza od ženki i češće komuniciraju.
Naučnici su odnose šimpanza klasifikovali prema tome koliko su vremena sedeli zajedno sa drugim jedinkama i negovali ih. Potom su razne parove rangirali po bliskosti uspostavljenih veza na više kategorija:
- oba mužjaka uživaju u vezi
- jedostrana prijateljstva u kojima jedan šimpanza više želi da se druži nego drugi
- neprijateljstva, gde nijedan mužjak nije pokazivao interesovanje za drugog.
Stariji se radije druže sa dugogodišnjim prijateljima
Kada su uporedili obrasce prijateljskih veza, naučnici su otkrili da su starije šimpanze imale više međusobnih, a manje jednostranih prijateljstava od mlađih. Na primer, jedan mužjak od 40 godina imao je tri puta više uzajamnih prijateljstava i trećinu manje jednostranih od petnaestogodišnjaka.
„Utvrdili smo da šimpanze i ljudi dele isti obrazac socijalnog starenja“, kaže Zarin Mačanda, primatolog sa Univerziteta Tafts u Masačusetsu.
„Znamo da se kod ljudi socijalne mreže sa godinama smanjuju, dok istovremeno, postojeće jačaju. Isto to vidimo i kod šimpanza“, objašnjava.
Stariji su manje agresivni
Još jedna osobina koja je karakteristična za starije ljude, primećena je i kod šimpanza.
Kako su mužjaci postajali stariji, nivo njihove agresivnosti je opadao. Oni su se upuštali u mnogo manje fizičkih obračuna i manje su zastrašivali članove svog čopora.
Izraženiji osećaj smrtnosti nema veze sa selektivnošću u kasnijim godinama
Ovi nalazi su prilično iznenadili naučnike. Prema jednoj psihološkoj teoriji, stariji se radije odlučuju za pozitivne socijalne odnose jer su svesni da im vreme ističe. Ova teorija je poznata kao teorija socioemocionalne selektivnosti
Ali primatolozi primećuju da šimpanzama nedostaje ljudski osećaj smrtnosti. Dakle, nešto drugo je uzrok takvog njihovog ponašanja.
Prema Mačandi, nalazi pokazuju da osećaj budućeg vremena nije potreban da bi se društveni krugovi smanjivali tokom godina. Sasvim drugi faktori utiču na ponašanje ljudi i šimpanza.
Robin Danbar, profesor evolucione psihologije na Univerzitetu u Oksfordu, ne slaže se sa socioemocionalnom teorijom selektivnosti. Tvrdi da mu ona zvuči kao „naivno psihobrbljanje“.
„Kod ljudi je pad društvenih veza sa godinama rezultat smanjenja društvene motivacije da izađu i upoznaju ljude, pomešan sa nedostatkom mogućnosti“, smatra profesor.
- Mogao bi da vas zanima tekst: Kako steći prijatelje u zrelim godinama
S obzirom na slično ponašanje šimpanza i ljudi, profesorka Džoan Silk, antropolog sa Državnog univerziteta u Arizoni, pretpostavlja da je ova navika nastala kod ljudi pre nego što su im se razvile današnje kognitivne veštine i sposobnost predviđanja budućih događaja.
S obzirom na to da se stariji muškarci manje bore za pronalaženje partnerke, onda se verovatno usredsređuju na uzajamno bliske odnose sa pouzdanim prijateljima, dodaje profesorka Silk.
Izvor: RTS
Fotografija: menu4340 sa Pixabay