U Srbiji se ne vodi evidencija o dozama zračenja kojima su pacijenti bili izloženi tokom dijagnostikovanja i lečenja na nekom od medicinskih aparata. Taj podatak se ne unosi ni u medicinski izveštaj, kao ni u istoriju bolesti, piše Sonja Todorović za Blic.
U većini zemalja EU svako dete i svaka odrasla osoba imaju knjižice iz kojih se vidi kad, koliko puta i koje su doze jonizujućeg zračenja primili od najranijeg detinjstva pa nadalje.
Otvaranjem Google oglasa na ovoj strani pomažete rad Penzina. Hvala vam unapred!
U Srbiji to, međutim, nije slučaj, ali zato postoji trend da se pacijenti snimaju na aparatima koji zrače i po nekoliko puta u pola godine.
Primera radi, samo jednim snimanjem abdomena na skeneru (CT) dobija se ista količina zračenja kao da je neko uradio 500 rengen snimaka pluća. Taj podatak, očigledno nikoga u Srbiji ne zabrinjava, s obzirom da iz godine u godinu imamo sve više snimanja na ovom aparatu, a pacijenti čak moraju da čekaju i po šest meseci kako bi došli na red za ovu dijagnostičku proceduru.
Inicijativa, da svi pacijenti koji budu zračeni dobiju radiološki pasoš, koji bi sprečio nepotrebno zračenje, i dalje stoji kao ideja u Agenciji za za zaštitu od jonizujućih zračenja i nuklearnu sigurnost Srbije. Da bi se realizovao potrebno je još vremena. Do tada o ovome niko ne brine, jer zapravo i mali broj lekara vodi računa o tome koliko puta su pacijenti zračeni.
Radiolog, dr Dušan Radaković objašnjava da je rendgensko snimanje štetno i da svako sledeće snimanje samo povećava dozu zračenja.
– Ne postoji tačna mera koliko puta bi pacijent mogao da snimi, na primer, pluća u toku godine. Međutim, u širim dijagnostičkim metodama doza zračenja koju pacijent primi u toku pregleda može da dostigne dozvoljeni nivo za šest meseci do godinu dana – upozorava dr Radaković.
On kaže da štetno dejstvo rendgenskog zračenja ne može momentalno da se izmeri, ali da može izazvati promene na DNK materijalu.
– To se odnosi na sva snimanja na rendgenu, ali i na skenerima. Taj negativni efekat je dvostruk. Utiče ne samo na pojedinca već i na njegov genetski materijal. Tačnije, promene koje su nastale na genetskom materijalu zbog zračenja prenose se na buduće generacije – tvrdi dr Radaković.
Zbog toga savetuje da ovakve preglede treba izbegavati kad god je moguće ili ih treba raditi što ređe ili s prekidom od nekoliko meseci. Postoje manje štetni dijagnostički modaliteti koji ne zrače, kao što su ultrazvuk ili magnetna rezonanca, pa čak i pregled iskusnog lekara – kliničara koji bi do dijagnoze došao na manje štetan način.
Količina jonizujućeg zračenja u fazi dijagnostikovanja izražava se u milisivertima (mSv) – na primer, jedan rendgenski snimak pluća daje zračenje od 0.02 do 0.1 mSv.
Na primer, tokom CT pregleda lobanje i mozga odrasle osobe glava je ozračena sa 2 mSv, što je ekvivalentno količini jonizujućeg zračenja emitovanog za 100 rendgenskih snimaka pluća. Prikazivanje krvnih sudova u mozgu, takozvani imidžing, zrači 5 mSv što je isto koliko i zračenje tokom 250 rendgenskih snimaka pluća. Postupak postavljanja stenta u koronarne arterije srca praćen je zračenjem od 15 mSv – kao za 750 radiografija pluća.
Ima studija iz kojih se vidi da je od 20 do 40 odsto CT pregleda nepotrebno i medicinski neopravdano, ali se ipak izvode pod pritiskom pacijenata i njihovih porodica.
U Ministarstvu zdravlja „Blicu“ je rečeno da su prepoznali ovaj javno-zdravstvenu potrebu i da su spremni da preuzmu mere kako bi se to u najskorije vreme regulisalo, ali je potrebno da Agencija za jonizirajuće zračenje prvo usvoji Program radijacione sigurnosti i bezbednosti.